پرسیاوشان ( نام انگلیسی : Adiantum capillus-veneris ) از گیاهان دارویی است که در مناطق گرم و مرطوب ایران رویش دارد. پرسیاوشان از دسته گیاهان محرک بوده و همین موضوع باعث میشود تا به خارج شدن اخلاط از ریه کمک کند. در طب سنتی به این گیاه « جگر داروی سیاه » نیز میگویند. این گیاه خواص درمانی فراوانی دارد که در ادامه به آنها میپردازیم.
گیاه شناسی
پرسیاوشان گیاهی چند ساله و خزنده است که ریشه‌هایی باریک از آن خارج میشود و معمولا در نقاط مرطوب و کم نور می‌روید. این گیاه در نواحی مدیترانه، اروپای مرکزی و جنوبی، آمریکا و ایران رشد می‌کند. برگ‌های آن شبیه گشنیز بوده و دارای دمبرگ‌هایی بسیار نازک و دراز است. برگ‌های این گیاه استفاده‌ی طبی دارد.
ترکیبات شیمیایی
برگ پرسیاوشان موسیلاژ، قند، اسید گالیک، تانن، اسانس و ماده‌ای تلخ به نام کاپیلارین دارد.
مصارف دارویی پرسیاوشان
جوشانده: سه قاشق سوپ‌خوری برگ پرسیاوشان را در یک لیتر آب جوش بریزید و بگذارید یک ساعت بجوشد، سپس آن را صاف کنید و روزی سه تا شش فنحان از آن بنوشید
شربت سینه: ۱۰۰ گرم پرسیاوشان خشک را با یک لیتر آب جوش و نیم کیلو شکر مخلوط کنید و بگذارید شش ساعت بماند. سپس آن را با فشار از صافی بگذرانید و در داخل ظرفی بریزید تا کم‌کم ته نشین شود. قسمت صاف شده‌ی روی ان را بردارید و یک بار دیگر با یک کیلو شکر و ۸۰ گرم برگ پرسیاوشان مخلوط کرده، بجوشانید تا غلیظ شود. مقدار مصرف این شربت دو قاشق غذاخوری چند بار در روز است. این شربت برای رفع سرفه و برونشیت استفاده میشود. خلط و سینه را نرم کرده و باعث دفع اخلاط میشود.
دم کرده: برای دم کردن این گیاه فقط از برگ‌های آن استفاده کنید. درون یک ظرف، یک پیمانه آب را روی دو قاشق چای‌خوری برگ پرسیاوشان خشک بریزد. وقتی مخلوط جوش آمد، بگذارید پنج دقیقه آهسته بجوشد. مخلوط را درون یک صافی بریزید.
اگر دوست داشتید کمی عسل یا چند قطره آبلیمو به آن اضافه کنید.
طبیعت
پرسیاوشان از نظر طب سنتی ایران معتدل مایل به گرم و کمی خشک است.
خواص درمانی
– درمان کننده‌ی بیماری‌های ریوی است.
– اخلاط سینه را نرم کرده و دفع می‌کند.
– اگر چند قطره از دم کرده‌ی آن را در داخل بینی بچکانید، گریپ را از بین برده و بینی را باز می‌کند.
– صفرا و بلغم را از معده و روده برطرف می‌کند.
– کرم را از بین می‌برد.
– ادرارآور و قاعده‌آور است.
– برای رفع تنگی نفس بچه‌ها بسیار مفید است.
– اسهال را برطرف می‌کند.
– تب بر است.
– در معالجه‌ی یرقان موثر است.
– سنگ مثانه را دفع می‌کند.
– برای تقویت و رشد موها، برگ تازه پرسیاوشان را به شکل پماد درآورده و روی سر بمالید یا از دم کرده‌ی آن استفاده کنید.
– عرق‌آور است.
– در درمان برونشیت موثر است.
– برای زکام و سرماخوردگی از بخور پرسیاوشان استفاده کنید.
– اگر پماد یا دم‌کرده‌ی آن را به سر بمالید، شوره‌ی سر را برطرف می‌کند.
– طحال و کلیه را تقویت می‌کند.
– در تایوان برگ‌هاى له شده‌ی پرسیاوشان را روى محل مارگزیدگى مى‌گذارند.
– ضماد پخته‌ی آن براى کاهش ورم بیضه‌ها موثر است.
– ضماد کوبیده‌ی آن با روغن مورد، روغن سوسن، زوفا و سرکه براى تقویت مو و جلوگیرى از ریزش مو مفید است.
– در استعمال خارجى به شکل ضماد یا مرهم براى خرد کردن سنگ مثانه و کلیه و معالجه‌ی زردى و یرقان مفید است.
مضرات
– از جوشانده‌ی این گیاه به طور مداوم استفاده نکنید. می‌توانید ۱۰ روز از آن استفاده کنید، پنج روز فاصله بگذارید و مجدد آن را مصرف کنید.
– تنها یک فنجان از این جوشانده را در روز بنوشید، مگر در مواقع بیماری‌های حاد مانند سرماخوردگی حاد یا آنفلوآنزا که مصرف سه فنجان در روز به مدت چهار روز مجاز است.
– مصرف درازمدت این دارو براى قلب و ریه مضر است، بنابراین باید با صمغ عربى خورده شود و در مواردى که روى مثانه عوارض جانبى دارد، مى‌توان با خوردن عسل عوارض آن را رفع کرد.
